21 maart 2018 is de Nederlandse kiezer gevraagd zich in een raadgevend referendum uit te spreken over de Wet inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv), oftewel Sleepnetwet.
Het Comité van Waakzaamheid bestrijdt dat deze wet, die onbeperkt afluisteren mogelijk maakt, nodig is voor de strijd tegen het terrorisme en andere bedreigingen.
In een serie korte beschouwingen zal betoogd worden dat de werkelijke drijfveren heel andere zijn. Wie een weloverwogen NEE-stem in het referendum wil uitbrengen moet deze drijfveren kennen!
De artikelen in deze serie zijn een bewerking van een langer document getiteld ‘Surveillance Capitalism and Crisis’ waarin ook verwijzingen naar het bronnenmateriaal zijn opgenomen.
bron: Oorlog is geen Oplossing
(1) Totale informatie tegen elk verzet
(Website Comité van Waakzaamheid, 17 januari 2018)
In onze reeks willen we de Wiv, de wet die door de regering-Rutte II en met name PvdA-minister van Binnenlandse Zaken Plasterk in juli jl. erdoorheen gejast is, plaatsen tegen de achtergrond van de crisis in onze kapitalistische maatschappij. Die maatschappij is in een spiraal van extreme ongelijkheid beland. Investeren in het huidige kapitalisme betekent vooral beleggen in financiële produkten en door de automatisering is er in de industrie minder werk.
Maar de voortgaande bevolkingsgroei en de ineenstorting van de staatsgeleide economieën hebben het mondiale aanbod van arbeidskrachten in twee decennia verdubbeld naar meer dan 3 miljard mensen. Honderden miljoenen werken daarom voor een habbekrats, voor anderen is zelfs helemaal geen emplooi meer. Omdat de grootschalige landbouw ook minder arbeid nodig heeft, trekken de mensen in grote aantallen naar de steden of migreren. Het aantal mensen dat in getto’s en krottenwijken leeft wordt geschat op één miljard. Vanaf de jaren negentig poogt de heersende macht wereldwijd het verzet tegen deze uitbuiting, onderdrukking en oorlogsvoering onder controle te krijgen—ook in Nederland.
De bestaande orde heeft allerlei oplossingen aangedragen, van verschillende kanten; er is immers niet één centrum waar alles wordt uitgedacht. De huidige Oorlog tegen de Terreur steunt op deze verscheidenheid en is dan ook vaak inconsistent. Maar de belangrijkste ontwikkelingslijnen zijn de volgende.
- De Verenigde Staten verliezen terrein in de wereld en staan diep in de schuld. Hun inlichtingendiensten en die van de NAVO-partners hebben echter ervaring met de ‘Strategie van de Spanning’ waarmee in de jaren 70 bijvoorbeeld de opmars van de Italiaanse communistische partij werd gestuit. Met bomaanslagen, beperking van grondrechten en een politiek van de angst wordt ook nu weer zo’n Strategie van de Spanning uitgevoerd, ditmaal gepaard met oorlog. Ook Nederland doet daaraan mee.
- De staat Israël houdt sinds de oorlog van 1967 de Westoever van de Jordaan en ander Arabisch-Palestijns grondgebied bezet, maar krijgt het verzet er niet goed onder. In de jaren 80 slaagden de Likoed-partij en de huidige premier Netanyahu erin, de regering-Reagan achter het idee van een Oorlog tegen de Terreur (centrum: Moskou) te krijgen. Dat idee werd in de gewijzigde omstandigheden na de aanslagen van 9/11 weer van stal gehaald, nu gericht tegen ‘de Islam’. Ook bij ons wordt deze politiek bedreven.
- De VS en Israël hebben sindsdien een combinatie van inlichtingenwerk en repressie ontwikkeld waarmee verzet in het algemeen moet worden bedwongen. Afluisteren speelt daarin de hoofdrol, want om onrust en opstanden vóór te zijn moet men ‘totale informatie’ hebben. Daarbij spelen de Amerikaanse IT-bedrijven, die onder toezicht van de CIA en NSA zijn ontwikkeld, een hoofdrol. Het internet wordt steeds meer een zoekmachine waarmee naar (mogelijke) oppositiekernen wordt gespeurd. Maar dan moeten ‘de bondgenoten’ wel meezoeken—ook in Nederland. Daartoe dient de Wiv.
(2) Orwells ‘1984’ en permanente oorlog
(Website Comité van Waakzaamheid, 17 januari 2018)
De onthullingen van Edward Snowden over de wereldwijde afluistersystemen die door de Amerikaanse National Security Agency (NSA) worden gerund, worden dankzij de Wiv van PvdA-minister Plasterk ook hier legaal. Bij velen heeft dit de slogan uit het boek 1984, ‘Big Brother Is Watching You’, in herinnering gebracht. In Orwells nachtmerrie-achtige toekomstfantasie vindt dit plaats via overal aanwezige ‘teleschermen’ die de Partij gebruikt om leugenachtige propaganda te verbreiden en de bevolking te bespioneren.
Dit was echter niet alleen maar een kwestie van propaganda en bewaking. Het systeem berustte ook op een permanente staat van oorlog en de staat van beleg die daarmee gepaard ging. Orwells boek bevat een fictieve verhandeling daarover, waarin wordt uiteengezet dat oorlog in de huidige tijd niet langer een zaak is van de heersende groepen van verschillende landen die elkaar bevechten. ‘De oorlog wordt door iedere heersende groep gevoerd tegen zijn eigen onderdanen, en het doel van de oorlog is niet om gebied te veroveren of te verdedigen, maar om de bestaande maatschappijorde in stand te houden.’
In het huidige ‘Oceanië’ (de Atlantische wereld, een van de drie blokken in ‘1984’) wordt deze voorspelling bewaarheid in de Oorlog tegen de Terreur. De ‘terroristen’, dus al-Qaeda of een van de uitlopers ervan, zijn geen vijand die verslagen moet worden maar een Amerikaanse bondgenoot uit de tijd van de anticommunistische opstand in Afghanistan. Nadat Gorbatsjov zich uit die strijd had teruggetrokken, werd al-Qaeda een machtsinstrument voor de Amerikaanse politiek dat benut kon worden voor andere doeleinden. Maar het moest ook goed in de gaten gehouden worden, want uiteindelijk waren dit figuren die het Afghaanse communisme hadden bestreden vanuit de ideologie van de jihad, geïnspireerd door de antiwesterse, Wahabi-versie van de Islam uit Saoedi-Arabië.
Op het vlak van de binnenlandse ‘veiligheid’ heeft de VS al eens een Orwelliaanse ervaring gehad, namelijk het McCarthyisme, de vervolging van ‘On-Amerikaanse activiteiten’ in de jaren vijftig. Deze communistenjacht is een voorbeeld van een collectieve psychose zoals die van de Oorlog tegen de Terreur, al is ditmaal Europa niet meer sceptisch maar gaan we er helemaal in mee.
Het McCarthyisme werd midden jaren vijftig afgeserveerd toen de paranoïde senator het leger wilde gaan zuiveren. Hoewel het diepe sporen naliet in het Amerikaanse publieke bewustzijn, werd het bespioneren van het berichtenverkeer voortgezet. In de periode 1947 tot 1975 verzamelde de NSA al miljoenen telegrammen die van en naar Amerikaanse adressen waren gestuurd, krachtens een geheime overeenkomst met drie telegrafiemaatschappijen. Op een computersysteem van de CIA waren 200.000 individuen geregistreerd en in één CIA-operatie, ‘CHAOS’ (1967-1973) belandden meer dan 7000 Amerikaanse burgers en meer dan 100 groepen in de registers.
Vandaag de dag is het afluisteren door de NSA en andere diensten onbeperkt geworden, ook in Nederland. In waarlijk Orwelliaanse geest (denk aan zijn ‘Ministerie van Waarheid’) zijn grote internetbedrijven zoals Google behulpzaam om het zogenaamde nepnieuws af te vangen, zodat mensen niet aan ongewenste informatie (‘samenzweringstheorieën’) zullen worden blootgesteld. De maatschappijen hebben hun algoritmes bijgesteld om linkse sites niet langer te laten verschijnen bij het zoeken op internet. De World Socialist Website, Global Research en meer van zulke sites hebben al forse dalingen in aantallen bezoekers vastgesteld. Facebook volgt instructies van de Amerikaanse en Israëlische regeringen op om accounts met ongewenste informatie te verwijderen. Waarom doen ze dat anders dan ter wille van een Orwelliaanse ‘voortdurende oorlog’—tégen de bevolking?
(3) De ‘Atlantische aftapstructuur
(Website Comité van Waakzaamheid, 5 februari 2018)
De infrastructuur voor afluisteren en bespioneren zoals we die vandaag de dag kennen en die met de Wiv van PvdA-minister Plasterk officieel ook voor Nederland zal gelden, dateert van de Tweede Wereldoorlog. Die oorlog was niet alleen een strijd tegen het nazisme en fascisme, maar ook een meer verborgen oorlog tegen links. Toen werd ook de Brits-Amerikaanse structuur opgezet om in de oorlog opgevangen signaal-inlichtingen (‘SIGINT’, gedecodeerd militair radioverkeer) uit te wisselen. Daaraan moeten wij nu ook bij wet gekoppeld worden.
Dit werd geformaliseerd met de UKUSA-overeenkomst van 1947-48 (eigenlijk een reeks overeenkomsten, briefwisselingen en memoranda). Groot-Brittannië bracht in deze overeenkomst ook zijn inlichtingenband met de Dominions (Canada, Australië en Nieuw-Zeeland) in. De vandaag de dag bestaande samenwerking tussen de NSA, GCHQ en vergelijkbare organisaties van de drie andere landen, de ‘Five Eyes’, vormt het hart van het westerse inlichtingennetwerk.
In de Koude Oorlog werd de inlichtingensamenwerking van de Five Eyes uitgebreid naar een aantal niet-UKUSA-landen, de zgn. ‘Derde Partij’: NAVO-landen zoals West-Duitsland, Denemarken en Noorwegen en natuurlijk Nederland. Buiten de NAVO kwam het tot samenwerking met landen als Israël, Japan en nog vele andere bondgenoten.
In de jaren 70 kwam aan het licht dat de Five Eyes het ECHELON-systeem in gebruik hadden om buitenlandse communicatie te onderscheppen. Britse onderzoekers kwamen hier achter en stelden vast dat de afgeluisterde berichten overgedragen werden aan de NSA. Ze werden prompt gearresteerd, maar hun proces leidde tot nieuwe aandacht en onderzoek. Zo kwam naar buiten dat het NSA-afluisterprogramma het merendeel van de satelliettelefoongesprekken in de wereld oppikte, internet, e-mail, fax en telex. Daar werd dan uitgezeefd wat van waarde was, onder meer door kunstmatige intelligentie te gebruiken zoals Memex en daarmee sleutelwoorden op te sporen.
De informatie die zo werd verzameld werd niet alleen opgeslagen maar ook gebruikt voor regelrechte repressie. In de VS werd een plan voor noodsituaties, Garden Plot, opgesteld om twee legerbrigades paraat te houden voor onlusten die zouden kunnen uitbreken na de moordaanslagen op Martin Luther King en Robert Kennedy in 1968.
Naar aanleiding van het openbaar worden van de afluisterpraktijken werd middels de Foreign Intelligence Surveillance Act (FISA) van 1978 een eind gemaakt aan het bespioneren van de eigen burgers, maar door uitzonderingsbepalingen werkte hij juist als een legitimatie om ermee door te gaan. Ook zou ECHELON later gedetailleerde informatie verzamelen over de aanslagen van 9/11, ruim van tevoren. Maar met die informatie werd niets gedaan om ze te voorkomen. Dat wat betreft ‘de strijd tegen het terrorisme’.
De NSA heeft een nauwe band met Nederland, volgens Edward Snowden, omdat wij onbeperkt toegang geven. De AIVD is er voor de NSA, zogezegd; niet om de burgers te beschermen tegen buitenlandse inmenging. Door de vervlechting met de ‘Five Eyes’ wil dat ook zeggen dat de Nederlandse burger wordt uitgeleverd aan de andere vier, alsmede aan Israël, waarmee de ‘Five Eyes’ een band aangaan die er bijna de ‘Six Eyes’ van maakt. En daaraan wil de Nederlandse regering met de Wiv ons dan ook officieel koppelen.
(4) Wie beschermt ons tegen wie?
(Website Comité van Waakzaamheid, 8 februari 2018)
De inlichtingendiensten die ons onder de Wiv onbeperkt mogen afluisteren hebben ook een eigen politiek. Die is niet noodzakelijk gericht op het verdedigen van de democratie. Dat blijkt nu ook weer in de campagne voor het referendum, waarin twee jaar oude ‘onthullingen’ zonder bronvermelding groot in de krant komen, om het spannend te maken. De inlichtingendiensten van de ‘Five Eyes’ (waar Nederlandse geheime diensten de toeleverancier van zijn, al ontkende PvdA-minister Plasterk dat indertijd in de Tweede Kamer) hebben zelf regelmatig politiek ingegrepen, ook in eigen land. De moord op president John F. Kennedy in 1963 en het afzetten van Nixon vanwege zijn ontspanningspolitiek met de Sovjet-Unie en zijn opening naar China, zijn daarvan voorbeelden.
In de nasleep van het Watergate-schandaal en de afzetting van Nixon bracht de Pike-commissie in het Huis van Afgevaardigden de geheime activiteiten van de CIA in het buitenland naar buiten (het rapport was zo explosief dat men besloot het geheim te houden). De Senaatscommissie onder leiding van Frank Church bracht eveneens het nodige aan het licht, alleen niet zo radicaal omdat Church zelf president wilde worden. Wel kwam aan het licht dat de FBI dossiers bijhield over Amerikaanse congresleden.
Jimmy Carter werd in 1976 gekozen als de ‘cleane outsider’ om aan dit alles een eind te maken. Zijn mensenrechtenpolitiek, hoewel zeer selectief toegepast, leek dat te bevestigen. Niettemin werden in 1978 plannen om bij binnenlandse onlusten de noodtoestand uit te roepen weer uit de kast gehaald. Ook het Continuity in Government (COG)-plan, regeren onder de noodtoestand, dat oorspronkelijk was opgezet in de jaren 50 om na een kernoorlog nog te kunnen regeren, werd weer opgepoetst. Later is het COG-project omgebouwd voor de ‘Oorlog tegen de Terreur’. Het is nog steeds geheim, maar daarom niet minder actueel.
Carters CIA-directeur, admiraal Stansfield Turner, hield een grote schoonmaak onder de agenten van wie de commissies-Pike en -Church hadden onthuld dat ze bij illegale operaties betrokken waren geweest. Daarop vormden ontevreden CIA-veteranen, samen met Saoedische en andere buitenlandse geheime diensten, een alternatief inlichtingennetwerk, met als belangrijkste doel om Carters herverkiezing in 1980 te verhinderen. Dat lukte door geheime afspraken met Iran te maken om de gijzelaars in de VS-ambassade in Teheran tot na de verkiezing van Reagan vast te houden, zoals later in het Iran-Contra-schandaal werd onthuld.
Kennedy, Nixon en Carter waren niet de enige slachtoffers van hun eigen schaduwstaat. Ook het complot tegen de Britse Labour-premier Harold Wilson en de verwijdering van de Australische Labour-premier Gough Whitlam midden jaren 70 passen in dit beeld. Maar dat waren dan ook jaren waarin links dichter bij de werkelijke staatsmacht leek te komen. Of de Molukse treinkaping bij ons, die nog voortduurde tijdens de verkiezingen in 1977, zo’n ‘schaduwkant’ had, is nooit helder geworden. Feit is dat Den Uyl ondanks de verkiezingsoverwinning van de PvdA buiten de regering bleef.
De inlichtingendiensten van de ‘Five Eyes’ vormen vandaag de dag nog steeds de kern van het wereldomspannende westelijke inlichtingennetwerk. De conclusie moet zijn dat deze diensten een staat binnen de staat vormen. Natuurlijk hebben zij ook terroristen in het vizier, zij het niet altijd om ze op te pakken. Daarnaast schrikken ze er niet voor terug om hun eigen gekozen politieke leiders te verwijderen. Dat is dan het netwerk waar de Nederlandse inlichtingendiensten onder de Wiv formeel aan gekoppeld zullen worden.
(5) Wie betaalt dat eigenlijk?
(Website Comité van Waakzaamheid, 10 februari 2018)
De middelen om ons allemaal af te luisteren, waarin de Wiv van minister Plasterk voorziet, koppelen uw telefoon en laptop aan het Amerikaans-Britse inlichtingennetwerk de ‘Five Eyes’. In de Koude Oorlog werd de basis gelegd voor een informatierevolutie die de aftapmogelijkheden drastisch uitbreidde; iets dat vanaf 1971 ook nog eens goedkoop kon worden gefinancierd met de papieren dollar.
Eind 1957 lanceerde de Sovjet-Unie de eerste ruimtesatelliet, de Spoetnik. Dat werd het startschot voor het onderzoek dat tot de IT-revolutie zou leiden. Binnen een maand na het Russische succes stelde de Amerikaanse minister van defensie voor om een centraal onderzoeksinstituut op te richten, het Advanced Research Projects Agency (ARPA). Nu de oorlog in de wereld als gevolg van een reeks Brits-Amerikaanse en NAVO-interventies om zich heen grijpt, is deze geschiedenis opnieuw actueel, net als de financiering van de nieuwe IT-industrie.
ARPA legde zich toe op antiraket-verdediging en op geo-locatie (GPS); ruimtevaart ging naar de nieuwe NASA. Tevens legde ARPA in de jaren 60 de basis voor digitale communicatietechnologie (ARPANET), waar het internet op gebaseerd is. In 1972 werd ARPA met de D (van Defence) omgedoopt tot DARPA en het agentschap begon nu ook de afdelingen computerwetenschap aan Amerikaanse universiteiten te financieren. Die zouden de IT-revolutie in gang zetten en uiteindelijk massaal afluisteren mogelijk maken. ‘Silicon Valley’ was in die zin het resultaat van de samenwerking van de Amerikaanse overheid en het bedrijfsleven in de Koude Oorlog.
Dat de VS de leiding kon nemen op dit nieuwe terrein had alles te maken het besluit in 1971 om de gouddekking van de dollar los te laten. Door onder meer de Vietnam-oorlog konden de VS niet langer aan hun betalingsverplichtingen voldoen en nadat in 1973 was overeengekomen om een systeem van flexibele wisselkoersen in te voeren, kregen we met een papieren dollar te maken. Het streven om de betalingsbalans en de begroting weer sluitend te maken werd vervolgens verruild voor het idee om de tekorten te financieren met leningen. In de jaren 80 werd de VS met z’n lage lonen, lage belastingen en grote markt de magneet waarmee overschotten aan geld en goederen uit de hele wereldeconomie werden aangetrokken. Dat daarbij de tekorten alleen maar groter worden (zo staat de staatsschuld van de VS nu op zo’n twintig biljoen (Engels, ‘trillion’) dollar, wordt voor lief genomen. Als de rijken in binnen- en buitenland maar vertrouwen houden in de Amerikaanse economie en politiek.
De IT-revolutie werd eveneens gefinancierd met geleend geld, hoofdzakelijk via de defensiebegroting. Immers, de politieke cultuur van de VS met haar lofzang op de vrije markt en concurrentie, maakt federale steun voor de industrie taboe. Via het Pentagon en de defensiegelden kan die steun, in naam van de nationale veiligheid, wèl verleend worden.
Er is dus nooit sprake geweest van een civiele informatierevolutie die later door militairen en de inlichtingendiensten is ingepalmd; de IT-revolutie was van het begin af aan onderdeel van de opbouw van de Amerikaanse defensie en het inlichtingenapparaat. Zo ontstond de coalitie tussen het militair-industrieel complex, de grote IT-bedrijven, academische onderzoeksinstellingen en Wall Street.
Nu het internet echter een universeel communicatiemiddel is geworden, gaat het ook een potentiële bedreiging vormen voor de bestaande orde. Het stelt mensen immers in staat hun eigen informatievoorziening te regelen en de rol van redacties die de ‘officiële lijn’ ondersteunen, te omzeilen. Vandaar de noodzaak om alles wat op het internet circuleert, te controleren en onwelgevallige informatie verdacht te maken als ‘nepnieuws’. Dus krijgen we behalve de Wiv een campagne om het internet te censureren. Ook daartegen moet verzet worden aangetekend.
(6) ‘NeoCons’ en de Oorlog tegen de Terreur
(Website Comité van Waakzaamheid, 15 februari 2018)
Het aftappen van alle communicatie en het doorgeven aan de NSA van wat er hier wordt opgevist, wordt gemotiveerd met een beroep op de Oorlog tegen de Terreur. Ooit is dat idee gelanceerd door de Likoed-partij in Israël, in de hoop dat de Verenigde Staten het probleem om de Palestijnen eronder te houden, zouden willen inpassen in de nieuwe Koude Oorlog tegen de Sovjet-Unie. Door de uitgestoken hand van Gorbatsjov viel het project in duigen; na 9/11 kwam het terug. Vandaag de dag lijkt het alsof ook de oorspronkelijke combinatie, dus strijd tegen terrorisme èn tegen ‘Moskou’, weer terug is. Ook in Nederland. Met de nodige leugens van de ministers Plasterk (mocht blijven zitten) en Zijlstra (opgestapt) houden we ons land in het Amerikaanse gareel van wéér een Koude Oorlog.
Na 1973 werd het Midden-Oosten dankzij de toegenomen olie-inkomsten een belangrijke klant van de Amerikaanse wapenindustrie. Tegelijk lanceerde de ‘senator voor Boeing’, Henry Jackson, een campagne tegen de ontspanningspolitiek. Israël werd daarbij betrokken door van de USSR te eisen dat er alleen handelsvoordelen zouden worden verleend als dat land emigratie naar Israël zou toestaan. Zo werd de ontspanningspolitiek met een zionistische hypotheek belast. Omdat Israël in de oorlogen van 1967 en 1973 grote delen Arabisch grondgebied had bezet en daarnaast het kind van olierekening leek te worden, werd het meer afhankelijk van westerse steun. In die periode begon zich in de VS bovendien een belangrijke ideologische verschuiving onder de Joodse intelligentsia te voltrekken, van een links-liberale naar een ‘neoconservatieve’, pro-zionistische opstelling.
In 1977 kwam de rechtse Likoed in Israël aan de regering. Aangevoerd door voormalige zionistische terroristenleiders Menachem Begin en Yitzhak Shamir, de houwdegen Ariel Sharon, Benjamin Netanyahu en zijn vader Benzion, liet de partij het idee van een vergelijk met de Palestijnen los. Verzet was nu per definitie ‘terreur’ en in 1979 werd daar een internationale conferentie over georganiseerd in Jeruzalem, die geopend werd door premier Begin en voorgezeten door Benjamin Netanyahu. Daar werden voor het eerst de componenten van een Oorlog tegen de Terreur op de agenda geplaatst. Het terugdraaien van de democratie aan het thuisfront door massaal afluisteren en een politiek van de angst was een belangrijk onderdeel. Op de conferentie werd ‘Moskou’ als het centrum van het wereldterrorisme aangeduid, want alleen zo kon Israëls probleem met de Palestijnen ingepast worden in de Koude Oorlog.
Natuurlijk was dit idee een voorbeeld van wat we nu ‘ nepnieuws’ noemen. De media bleken echter bereid om hierin mee te gaan, net als Reagans minister van buitenlandse zaken Haig en diens opvolger Shultz. Zij onderschreven de theorie van Claire Sterling, een van de deelnemers aan de conferentie in Jeruzalem, in haar boek The Terror Network uit 1981 over ‘het terrorisme’ en de rol van Moskou. In 1982 beweerde Sterling in Reader’s Digest dat de aanslag door een Turkse fascist op de Poolse paus Johannes Paulus II vanuit Bulgarije door de KGB was georganiseerd als vergelding voor de rol van de kerk in de arbeidsonrust in Polen. Dit was het sein voor NBC-TV, de New York Times, Time, Newsweek, CBS News en andere toonaangevende media om steun te geven aan de nieuwe Koude Oorlog en de strijd tegen landen waar bevrijdingsbewegingen (‘terroristen’) de macht hadden veroverd, van Angola tot Nicaragua.
Naarmate de heersende macht zelf overschakelt op verzinsels, neemt zijn bezorgdheid over alternatieve tegeninformatie toe, vooral wanneer die in ruime mate beschikbaar komt op het internet. Zover was het toen nog niet, maar nu wel. Ook dat is een aspect van de Wiv.
(7) Toen Europa nog tegenspartelde
(Website Comité van Waakzaamheid, 20 februari 2018)
Met de Defence Planning Guidance van 1992 van de Amerikaanse onderminister van defensie Paul Wolfowitz moest voorkomen worden dat na de ineenstorting van de Sovjet-Unie ‘de vrede zou uitbreken’. Het document eiste onder meer dat de NAVO de enige veiligheidsstructuur in het Noord-Atlantisch gebied zou blijven en dat er geen onafhankelijke Europese initiatieven op dit gebied zouden worden genomen. De Wiv van minister Plasterk (foto met PvdA-leider Samsom) komt dan ook uit Amerikaanse koker.
In december 1991 werd de NSA-afdeling die het Sovjetblok had afgeluisterd, Groep A, opgedoekt. Alle personeel en de gigantische elektronische inlichtingensystemen—afluisterposten, satellieten en schepen—werden in een nieuwe groep ondergebracht. Daarmee werd het vergaren van inlichtingen uit heel Europa, zowel oost-Europa als de traditionele Amerikaanse bondgenoten in west-Europa, opgevoerd. Groep B, die het communistische Azië had bespioneerd, werd op dezelfde manier omgebouwd voor heel Azië. Het ECHELON-netwerk dat dateert van de jaren zeventig, werd nu ook voor commerciële spionage ingezet.
De jaren 90 waren een periode van Atlantische rivaliteit, waarin Washington bijvoorbeeld verhinderde dat het herenigde Duitsland een leidende rol in het opdelen van Joegoslavië zou opeisen. Richard Holbrooke, die in het State Department deze portefeuille onder zich had, schreef in een artikel uit 1995 dat ‘het westen zo snel mogelijk naar centraal-Europa moet uitbreiden (…) en de Verenigde Staten zijn klaar om daarbij de leiding te nemen.’
Eén aspect van het Amerikaanse leiderschap was het idee van ‘web-gecentreerde oorlogvoering’, iets wat later onder George W. Bush onderdeel zou worden van de ‘Revolutie in militaire aangelegenheden’. Maar zover was het in de jaren 90 nog niet: toen ontaardde het afluisteren in commerciële spionage. Van Amerikaanse zijde werd geklaagd dat vreemde mogendheden, zelfs NAVO-‘bondgenoten’, spioneerden om bedrijfsgeheimen te pakken te krijgen, en omgekeerd. Ook ECHELON werd immers op dit front ingezet. In 1994 gaven de NSA en de CIA afgeluisterde gesprekken die ze via hun Britse luisterposten hadden vergaard door, waardoor Airbus belangrijke contracten verspeelde.
Uiteraard leidde dit en vergelijkbare gevallen tot onrust in het buitenland, vooral in Europa. Dit kon toch niet de bedoeling zijn geweest van de Five Eyes-structuur in de Koude Oorlog? In 1998 werd in een rapport voor het Europese Parlement een volledig overzicht gegeven van de afluisterpraktijken van de NSA. Het rapport stelde vast dat in Europa ‘alle email-, telefoon- en faxverkeer routinematig wordt afgeluisterd door de Amerikaanse National Security Agency. Daarbij wordt alle zo ingewonnen informatie van het Europese vasteland (…) via het belangrijke schakelstation in Menwith Hill op de heidevelden van Yorkshire in Engeland per satelliet doorgegeven naar Fort Meade in Maryland’ [hoofdkwartier van de NSA].
Het was duidelijk dat de VS en Europa op een botsing aanstuurden in deze kwestie. Maar toen kwamen de aanslagen van 9/11. Niet alleen werd daarmee de weg vrijgemaakt voor een opgepoetste ‘Oorlog tegen de Terreur’ en de daarbij horende afluisterpraktijken. Europa kwam nu ook in een ondergeschikte positie in de NAVO terecht en nieuwe eisen inzake het afluisteren van de Europese bevolking lieten niet lang op zich wachten. In dat licht moet ook de Wiv worden bezien.
(8) Uiteindelijk gaat het om oorlog
(Website Comité van Waakzaamheid, 22 februari 2018)
Door de revolutie in de informatietechnologie (IT), die begon in de jaren 80, werd spioneren een stuk makkelijker. Omdat de VS de enige staat is die dankzij de papieren dollar geen sluitende begroting hoeft te hebben, terwijl er geen bovengrens is aan de uitgaven als het maar voor ‘defensie’ is, kreeg die revolutie dáár haar brandpunt en bijvoorbeeld niet in Japan of de EU.
Net als bij Orwells ‘teleschermen’ was het de bedoeling om naar twee kanten te werken: enerzijds om informatie te vergaren, anderzijds om propaganda te verspreiden. De nieuwe strategie voor ‘informatieoorlog’ moest tegenstanders intimideren en de eigen bevolking overtuigen van ‘ons’ gelijk. Met de Wiv van minister Plasterk en censuur op het internet en in de media (weghouden van ‘nepnieuws’) zien we het voor onze ogen gebeuren, nu ook in Nederland.
Vereiste voor de informatieoorlog is ‘Totaal Informatiebewustzijn’. Alles wat er geweten kan worden moet het eerst bekend zijn bij de VS en de inlichtingendiensten van de ‘Five Eyes’. Een belangrijke doorbraak was de zoekmachine die door twee studenten in Stanford, Sergey Brin en Larry Page (beide inmiddels miljardair als oprichter-eigenaars van Google), werd ontwikkeld om het internet af te zoeken. Ook dit was een project van DARPA, het Amerikaanse defensieonderzoeksbureau. Want of we het nu hebben over Google, het internet als werkterrein voor deze en andere ondernemingen, of over het hele scala van belangrijke IT-innovaties, allemaal waren ze de producten van research die door het Pentagon was gefinancierd.
Op het eind van de jaren 90 kwamen de nieuwe begrippen ‘weboorlog’ en ‘cyber-oorlog’ in omloop. Met het geolocatiesysteem GPS werden de mogelijkheden voor het spioneren spectaculair uitgebreid, omdat men nu ook precies kon zien waar iets of iemand zich bevond of geweest was. Tegenwoordig zit GPS op iedere smartphone en alle gegevens over iemands verplaatsingen worden vervolgens keurig opgeslagen. Het wordt mogelijk gemaakt door een systeem van 24 satellieten. De eerste keer dat het gebruikt werd, was toen Amerikaanse troepen in Saoedi-Arabië belandden aan de vooravond van de Eerste Golfoorlog en ze GPS gebruikten om in de onbekende woestijnomgeving hun weg te vinden.
Een belangrijke militaire GPS-toepassing is de drone, een uitvinding van de Israëlische luchtvaartingenieur Avraham Karem. Karem emigreerde in 1977 naar de VS en ontwikkelde daar de Predator-drone. Een drone gebruikt GPS en is verbonden met een thuisbasis in de VS, en zou uiteindelijk een spionagemiddel worden dat in staat is om een waargenomen doel direct zelf te bestoken.
Zo werd het mogelijk om de ‘kill chain’, de dodelijke keten tussen de beslissing om mensen te doden en een raket afvuren, drastisch in te korten. Die keten is gebaseerd op Totaal Informatiebewustzijn en bestaat uit drones die in conflictgebieden patrouilleren en verbonden zijn met commandocentra in de VS. Deze kunnen dan direct aanvallen uitvoeren. We denken daarbij meestal aan Amerikaanse en NAVO-operaties zoals in Afghanistan, of na de regimewisseling in Libië, in Afrika (de belangrijkste Amerikaanse drone-basis is nu in Niger). Maar met het dichterbij komen van een dreigende Amerikaanse resp. NAVO-oorlog in Europa, kan het ook hier een kwestie van leven en dood worden. De Wiv past naadloos in dat kader en moet daarom worden herroepen. Te beginnen met een NEE in het referendum van 21 maart.
(9) Hoe houden we de bevolking eronder?
(Website Comité van Waakzaamheid, 26 februari 2018)
De grote uitdaging voor de Westerse, kapitalistische wereldorde is de groei van een bevolking die niet meer zo makkelijk onder controle kan worden gehouden. Door de ineenstorting van het Sovjetblok, die volgde op de openstelling van China, is het wereldaanbod van arbeid in twintig jaar tijd verdubbeld van 1,5 naar 3 miljard mensen. Zo is een grote, overtollige bevolking ontstaan.
In het neoliberale kapitalisme, gedomineerd door het speculatieve financiële kapitaal, komt er geen werkgelegenheid meer bij in de publieke sector, alleen maar tijdelijk en onzeker werk. Stel nu eens dat die mensen onrustig worden? De Wiv van minister Plasterk moet in dit licht worden bezien. Nu de sociale bescherming over de hele wereld wordt weggesaneerd door schuldencrisis en ideologische corruptie, staan bevolkingen oog in oog met het transnationale kapitaal. Geen staat die hen daarbij nog beschermt. Dit is de situatie die een politiestaat nodig maakt, zowel in het Atlantische ‘Westen’ als wereldwijd, in de vorm van de ‘Oorlog tegen de Terreur’.
In landen als China, Korea en Taiwan werken miljoenen in de exportindustrie, voor lage lonen. De koopkrachtige vraag die de economie draaiende houdt is zelfs daar beperkt, laat staan in andere delen van de Derde Wereld waar de werkgelegenheid door grootschalige bedrijfssluitingen en voortgaande de-industrialisatie verregaand is afgebouwd. Rond 2008, het jaar van de financiële crisis, was 82 procent van de werkgelegenheid (buiten de landbouw) in Zuid-Azië ‘informeel’; 66 procent in Afrika beneden de Sahara, 65 procent in Oost- en Zuidoost-Azië en 51 procent in Latijns-Amerika. Allemaal mensen voor wie er maar af en toe wat te doen is.
Vooral in Afrika beneden de Sahara zijn er veel landen die eigenlijk alleen nog betekenis hebben als grondstoffenreservoir. De bevolking is overtollig en overleeft onder steeds riskantere omstandigheden, conflict is normaal. Naarmate de door de Wereldbank en NGO’s gevoede illusies over lokaal ‘ondernemerschap’ vervliegen, wordt de realiteit van een surplus-bevolking van een miljard of meer steeds meer onontkoombaar. Geen wonder dat mensen elders een beter leven zoeken.
In zijn artikel ‘Botsing der Beschavingen’ wijst de Amerikaanse ideoloog Samuel Huntingtons de islamitische wereld als de plek aan waar de concentratie van mensen voor wie geen emplooi meer is, het grootste is. In dit artikel uit 1993, kort na de ineenstorting van de Sovjet-Unie, en later in zijn gelijknamige boek, schrijft hij dat de opkomst van de islam wordt aangedreven door groei van een bevolking zonder werk.
Huntington signaleert daarbij een ‘islamitische neiging tot gewelddadig conflict’; het is een ‘religie van het zwaard.’ Daarmee geeft hij aan dat we het ook met geweld tegemoet moeten treden. Dat was natuurlijk een welkome boodschap voor het Amerikaanse militair-industriële complex dat na 1991 even de weg kwijt was. Maar ook in bredere kring en in de media sloeg deze gedachte aan. Het aanwijzen van een vijand is immers essentieel om de gelederen van een maatschappij gesloten te houden, vooral een maatschappij in crisis.
Oorlogen gericht op het veroveren van belangrijke grondstoffen, vooral olie en gas, maar gevoerd in naam van het bestrijden van (islamitische) ‘terreur’, worden zo mogelijk gemaakt. De strijdlust wordt aan het thuisfront aangevuld door populistische anti-moslimpartijen die de ontevredenheid over de gevolgen van de crisis mobiliseren en immigranten als zondebok aanwijzen. In dat opzicht past de Wiv in een politiek van de angst, die inmiddels naast ‘het terrorisme’ ook ‘Poetin’ weer als dreiging opvoert.
Je zou er bijna niet meer van slapen, maar wel kun je ervan verzekerd zijn dat wat je ’s nachts leest om weer in slaap te komen, bij de AIVD en de NSA bekend is. Dankzij de Wiv.
(10) Militarisering van de repressie
(Website Comité van Waakzaamheid, 5 maart 2018)
De Wiv past in een uitbreiding van het begrip ‘veiligheid’ naar rellenbestrijding, grensbewaking en militarisering van de politie. In 1993 moesten Amerikaanse militairen zich met verliezen terugtrekken uit Mogadishu (Somalië) en vier jaar later begon een grootschalig trainingsprogramma om herhaling te voorkomen. In Irak bleek hoe moeilijk, ja feitelijk onmogelijk die opgave is.
Door grootschalige migratie vloeien de problemen van de sloppenwijken in de Derde Wereld en die in het Westen ook steeds meer in elkaar over. De rellen in de Franse voorsteden en de vergelijkbare explosie in Londen in augustus 2011, die daarna ook plaatsvond in twaalf andere steden, zijn voorbeelden. Vaak is als racistisch gevoeld gewelddadig politieoptreden de aanleiding, zeker in Amerikaanse steden. ‘Mogadishu’-achtige taferelen worden zo ook in het rijke Westen gemeengoed. Volgens een defensietijdschrift gaat het om ‘een strijdtoneel waarvan het steeds moeilijker wordt te weten wat er speelt’. Daar moet de Sleepnetwet van minister Plasterk uitkomst bieden.
Afluisteren is een onmisbaar middel om verzet tegen de afbraak van voorzieningen, tegen de armoede en tegen milieuvervuiling vóór te zijn. Tijdens de klimaattop in Parijs enkele jaren terug kregen een aantal milieuactivisten huisarrest onder de anti-terreurwetgeving. Iedereen die zich verzet is verdacht. Een Frans weekblad schrijft in dit verband dat het land bedreigd wordt door zowel ISIS (de ‘Islamitische staat’) als de CGT, de militante vakbond. Dat er onrust komt is onvermijdelijk, omdat het kapitalisme steeds minder mensen nodig heeft. Dat is de crisis waar we over praten.
Kennis van de netwerken waarin activisten opereren wordt zo de basis van repressie en de VS en Israël zijn ‘marktleiders’ in de militarisering daarvan. De VS omdat ze de politieman van de wereld zijn en natuurlijk hun eigen zwarte bevolking onder controle moeten houden; Israël omdat het de toonaangevende autoriteit is op het gebied van beveiliging en langdurige militaire bezetting. En dan gaat het niet eens zozeer om de echte militanten, want zowel bij de Amerikaanse zwarten als de Palestijnen is maar een kleine groep actief in verzet (de ‘terroristen’). De meeste mensen zijn vooral bezig om te overleven. Een Israëlische specialist inzake bevolkingstoezicht waarschuwt dan ook tegen de overdreven nadruk op terrorisme; misdaad en verzet gaan immers in elkaar over. Het echte probleem is het bestaan van een rusteloze onderklasse.
Hoe meer leger en politie echter als een soort bezettingslmacht in de eigen grote steden gaan patrouilleren, hoe meer daardoor het gezag van de staat ondermijnd wordt. Deskundigen verwachten dat zelfs in de meest stabiele maatschappijen mensen erop moeten gaan rekenen, voortdurend met identiteitscontroles te maken te krijgen en om de haverklap gefouilleerd te worden. Wie de Tweede Kamer of een museum bezoekt, kan dat nu al vaststellen. Dat is de echte ‘oorlog tegen de terreur’: een wereldoorlog van lage intensiteit, maar van onbeperkte duur tegen gecriminaliseerde armoede in de steden en uiteindelijk tegen de bevolking als geheel. De Wiv past in dat kader en moet daarom met kracht worden afgewezen. Op 21 maart, maar ook daarna.
(11) Via 9/11 naar een Oorlog tegen de Terreur
(Website Comité van Waakzaamheid, 8 maart 2018)
De Oorlog tegen de Terreur die wordt aangevoerd als grond voor grootschalig afluisteren, werd voorbereid door het Project for a New American Century (PNAC, met onder anderen Dick Cheney, Paul Wolfowitz en Donald Rumsfeld). In hun rapport Rebuilding America’s Defenses stond een Revolutie in Militaire Aangelegenheden (RMA) centraal die weer steunde op totale informatie. Zo’n revolutie zou tijd vergen, tenzij er een dramatische gebeurtenis zou plaatsvinden ‘zoals een nieuw Pearl Harbor’. Toen dat met 9/11 gebeurde, werd afluisteren op nog veel grotere schaal doorgevoerd. De Wiv van minister Plasterk is daar onderdeel van.
Met ECHELON en andere spionageactiviteiten zou men 9/11 moeten hebben zien aankomen. Men kwam ook niet uitgepraat over het nieuwe Pearl Harbor. CIA-directeur John Deutch speculeerde in een artikel in Foreign Affairs in 1998 samen met onder meer Philip D. Zelikow (later redacteur van het officiële 9/11-rapport) over een op handen zijnde gebeurtenis die alles zou veranderen. De schrijvers namen de bomaanslag op het WTC in New York van 1993 als voorbeeld en schetsten nog eens het scenario van een Oorlog tegen de Terreur, zoals dat door Netanyahu al was neergezet. Daarin stond, naast de eigenlijke oorlog, onbeperkt afluisteren centraal.
Een jaar later filosofeerde Zelikow dat gebeurtenissen zoals Pearl Harbor ‘publieke mythes’ in het leven roepen die een generatie lang werkzaam blijven. Niet dat ze waar hoeven te zijn, als afwijkende meningen maar effectief in diskrediet worden gebracht. En sinds het Warren-rapport over de moord op president J.F. Kennedy had het begrip ‘samenzweringstheorie’ op dit vlak goede diensten bewezen. Nu doen we dat met het etiket ‘nepnieuws’.
Zelikow was ook redacteur van een advies, weer met CIA-baas Deutch, waarin de nieuwe president (dat zou Bush worden) gewaarschuwd werd voor onder meer ‘catastrofaal terrorisme van ongekende omvang en intensiteit… op Amerikaans grondgebied.’ Na de inauguratie van Bush begonnen vice-president Cheney en, in het Pentagon, Rumsfeld en Wolfowitz plannen te maken voor een wereldwijde oorlog, die in de VS afluisteren zonder rechterlijk bevel, massa-arrestaties van moslims en het opschorten van burgerlijke vrijheden zou omvatten. Eerder was al aangegeven dat er een ‘Global Control Revolution’ nodig was om de risico’s van de informatierevolutie (internet, sociale media) te beheersen.
Al meer dan twee jaar werd via ECHELON opgevangen dat er aanvallen op de VS werden voorbereid; de telefoon van Osama bin Laden werd vanaf 1998 continu afgeluisterd. Tien weken voor 9/11 concludeerde Richard A. Clarke, de anti-terreur-coördinator van het Witte Huis, op basis van ECHELON-informatie dat een aanval ophanden was. Ook werd via ECHELON ontdekt dat er op de beurs op grote schaal werd gespeculeerd tegen de luchtvaartmaatschappijen die op 9/11 zouden worden getroffen door kapingen en dat een hoge CIA-functionaris daarbij actief was. Veel over 9/11 bleek achteraf bekend te zijn geweest, zij het waarschijnlijk niet met alle details. Het lijdt echter geen twijfel dat de krachten die eisen dat ongesorteerde data onder de Wiv rechtstreeks aan de VS worden doorgegeven, het nieuwe Pearl Harbor op zijn minst als een goede gelegenheid zagen om de ‘Global Control Revolution’ door te voeren.
(12) Wie alles weet kan alles verkopen
(Website Comité van Waakzaamheid, 13 maart 2018)
Na 9/11 werd het mogelijk om elk beleid door te zetten onder aanroeping van ‘het terrorisme’. Ook de Wiv van minister Plasterk past in die politiek van de angst. Toen Glenn Greenwalds partner op Heathrow werd gearresteerd, werd hem verteld dat het openbaar maken van de Snowden-documenten ‘bedoeld was om een regering te beïnvloeden met als opzet om een politieke of ideologische zaak te dienen. Dat valt daarom onder de definitie van terrorisme’. Tijdens de Klimaattop van Parijs kregen Franse milieuactivisten huisarrest onder de antiterreurwetgeving. Julian Assange zit al zes jaar in een kamertje in de Ecuadoraanse ambassade in Londen vanwege een Europees arrestatiebevel, ook al een uitvinding van het terrorisme-tijdperk.
Alles weten om gericht toe te slaan. Daarvoor leveren Google, Facebook en andere internetfirma’s de gegevens; en wat de mensen daar niet vrijwillig deponeren wordt opgeveegd met ons sleepnet en doorgegeven aan de NSA. De grootste firma die zich met dataopslag bezighoudt is echter de marketingreus Acxiom. Met zijn 23.000 servers vist het bedrijf naar webgedrag en dat wordt ingedeeld in één van de 70 levensstijl-clusters die het onderscheidt. Dat is niet alleen voor reclame. Acxiom werkt nauw samen met de FBI, het Pentagon en Homeland Security en in 2001 benoemde het oud-NAVO-commandant Wesley Clark als lid van de raad van bestuur.
Clark regelde voor Acxiom de samenwerking met het Total Information Awareness-bureau van DARPA, het onderzoeksinstituut van het Pentagon. Dit onderstreept dat als de gegevens eenmaal in de VS zijn beland, en dat is waar onze AIVD en andere partners van de NSA ze ongesorteerd naartoe sturen, ze terechtkomen in een gigantisch privé-publiek netwerk dat ze beheert om veiligheidsredenen en om er winst mee te maken. Acxiom verkoopt zijn gegevens ook aan creditcardondernemingen, banken, beheerskantoren en verzekeringsmaatschappijen, alsook aan winkelketens, media en farmaceutische firma’s.
Ongeveer twee derde van het Amerikaanse inlichtingenbudget gaat naar privéfirma’s zoals Booz Allen Hamilton, waar Snowden werkte. Daaraan worden het werk en de gegevens uitbesteed, en wat er vervolgens mee gebeurt is vooral een kwestie van commercie. Het Total Information Awareness-bureau kwam bijvoorbeeld in 2003 in opspraak toen bleek dat de daar opgeslagen informatie ook werd gebruikt om op de optiebeurs te speculeren.
Aangezien de inlichtingendiensten ook medische gegevens en DNA-profielen opslaan, is het Acxiom-DARPA-onderzoek naar gedragsprofielen, alsmede geautomatiseerde opsporingen, identificatie en volgen van terreurverdachten en andere bewerking van data van groot belang. Tenslotte zullen programma’s zoals de 70 persoonlijkheidstypes van Acxiom dit soort gegevens gebruiken om met behulp van kunstmatige intelligentie mensen op te sporen. En die kunnen dan op een dag ontdekken dat ze, zonder ooit iets illegaals te hebben gedaan, doelwit van een veiligheidsonderzoek zijn.