De 84 pagina’s tellende rechtszaak, uitputtend beargumenteerd, volledig gedocumenteerd en ingediend op 29 december 2023, beschrijft alle voortdurende gruwelen die worden gepleegd in de bezette Gazastrook en die worden gevolgd door iedereen met een smartphone over de hele wereld.
Zuid-Afrika vraagt het ICJ iets heel eenvoudigs: verklaar dat de staat Israël al zijn verantwoordelijkheden onder het internationaal recht heeft geschonden.
En dat omvat, cruciaal, een schending van de Genocide Conventie van 1948, die stelt dat genocide bestaat uit “daden gepleegd met de bedoeling om een nationale, etnische, raciale of religieuze groep, geheel of gedeeltelijk, te vernietigen.”
Egypte, Algerije, Bahrein, Bangladesh, Brazilië, Comoren, Djibouti, Iran, Irak, Jordanië, Koeweit, Libanon, Libië, Maleisië, Malediven, Marokko, Mauritanië, Namibië, Nicaragua, Oman, Pakistan, Palestina, Qatar, Saoedi-Arabië, Somalië, Soedan, Syrië, Tunesië, Turkije, VAE, Venezuela en Jemen steunen de zaak van Zuid-Afrika.
Wat er ook gebeurt in Den Haag, het kan veel verder gaan dan een mogelijke veroordeling van Israël voor genocide. Zowel Pretoria als Tel Aviv zijn lid van het ICJ – dus de uitspraken zijn bindend. Het ICJ heeft in theorie meer gewicht dan de VN-Veiligheidsraad, waar de VS een veto uitspreekt over alle harde feiten die het zorgvuldig opgebouwde zelfbeeld van Israël aantasten.
Het enige probleem is dat het ICJ geen handhavingsbevoegdheid heeft. Wat Zuid-Afrika praktisch gezien wil bereiken, is dat het ICJ Israël opdraagt om de invasie – en de genocide – onmiddellijk te stoppen. Dat zou de eerste prioriteit moeten zijn.
De aanvraag van Pretoria heeft de verdienste dat het het Grote Plaatje schetst, “in de bredere context van Israëls gedrag ten opzichte van de Palestijnen gedurende zijn 75 jaar durende apartheid, zijn 56 jaar durende oorlogszuchtige bezetting van Palestijns gebied en zijn 16 jaar durende blokkade van Gaza.”
En er is geen weg terug: “Zoals opgemerkt door de Speciale Rapporteur voor de Mensenrechten van In eigen land ontheemden, zijn de huizen en de civiele infrastructuur van Gaza met de grond gelijk gemaakt, waardoor elk realistisch vooruitzicht voor ontheemde Gazanen om naar huis terug te keren wordt gefrustreerd en een lange geschiedenis van massale gedwongen verplaatsing van Palestijnen door Israël wordt herhaald.”
Punt 142 van de aanvraag vat misschien wel het hele drama samen: “De hele bevolking wordt geconfronteerd met hongersnood: 93 procent van de bevolking in Gaza wordt geconfronteerd met een crisisniveau van honger, en meer dan één op de vier wordt geconfronteerd met een catastrofale toestand” – met de dood op komst.
Tegen deze achtergrond verdubbelde de Israëlische premier Benjamin Netanyahu op 25 december – eerste kerstdag – zijn genocidale retoriek en beloofde: “We stoppen niet, we blijven vechten en we verdiepen de strijd in de komende dagen, en dit zal een lange strijd worden en het is nog lang niet voorbij.”
Dus, “als een zaak van uiterste urgentie,” en “in afwachting van de beslissing van het Hof over deze zaak ten gronde,” vraagt Zuid-Afrika om voorlopige maatregelen, waarvan de eerste zal zijn voor “de staat Israël om onmiddellijk zijn militaire operaties in en tegen Gaza op te schorten.”
Washington en Tel Aviv zullen natuurlijk alles in het werk stellen om een eerlijk proces door het ICJ te blokkeren. Of de huidige pogingen van Pretoria nu wel of niet slagen is dus afwachten. Maar de tijden zijn veranderd, de BRICS – waarvan Zuid-Afrika een cruciale lidstaat is – maken deel uit van de nieuwe golf van internationale organisaties die de westerse hegemonie en haar ‘op regels gebaseerde orde’ uitdagen.
Voor een deel is multipolarisme ontstaan om de decennialange verschuiving van het VN-Handvest naar de wetteloosheid die deze illusoire ‘regels’ belichamen, ongedaan te maken. Het systeem van soevereine natiestaten dat aan de basis ligt van de wereldorde kan niet functioneren zonder het internationale recht dat dit garandeert.
Pretoria’s genocide zaak tegen Israel is cruciaal, niet alleen om Tel Aviv’s flagrante schendingen van het internationale systeem ongedaan te maken, maar ook om de de eerste vlag van multipolariteit te planten in de rechtszalen van de wereld: het is de eerste zaak van velen die er naar streven een einde te maken aan de westerse straffeloosheid en international recht in ere te herstellen.
Zeker in deze tijd waarin het anti-imperialistische blok steeds meer haar krachten aan het bundelen is biedt dit hoop voor de toekomst en is het van groot belang dergelijke ontwikkelingen volop te steunen.