In het licht van de militaire escalaties in verschillende delen van de wereld roept FIR op tot brede vredesinitiatieven vanuit het maatschappelijk middenveld. We herinneren eraan dat 40 jaar geleden, in oktober 1983, een internationale beweging tegen kernbewapening en voor concrete ontwapening het publieke debat bepaalde. Deze was gericht tegen een militarisering van Europa door de geplande plaatsing van nucleaire middellangeafstandsraketten van het type Cruise Missile en Pershing 2. Met de bewering dat de USSR de dreiging voor het Westen had vergroot door een bestaand rakettype te veranderen, kondigde de NAVO een “herbewapening” aan. De geplande plaatsing van nieuwe middellangeafstandsraketten betekende in feite de dreiging van een nucleaire oorlog in Europa. Deze aankondiging van de NAVO bracht in verschillende Europese landen acties van vredesbewegingen op gang die hun weerga niet kenden.
Samen met andere federaties, in het bijzonder de World Veterans Federation (FMAC/WVF), had de FIR op de “wereldbijeenkomst van voormalige oorlogsdeelnemers voor ontwapening” (1979) een “oproep van Rome” voor nucleaire ontwapening en uitbanning van het oorlogsgevaar in gang gezet, die een miljoenvoudige verspreiding vond. Sociale initiatieven ontstonden ook op nationaal niveau, waarbij de “Krefeld Appeal” van november 1980 van grote betekenis was in West-Duitsland.
Onder de pakkende slogan: “Nucleaire oorlog bedreigt ons allemaal – geen kernraketten in Europa!” ondertekenden meer dan vier miljoen mensen deze oproep. Parallel hieraan waren er begin jaren tachtig al grote vredesacties in Bonn en andere grote steden, maar ook in Nederland ontwikkelde zich creatief massaprotest.
Toen in het najaar van 1983 de beslissende politieke stemmingen in de nationale parlementen en de NAVO plaatsvonden, moest de stem van de vredesbeweging opnieuw krachtig worden gehoord. Men werd het eens over de wereldvredesraad en in overleg met de FIR en haar connecties met de nationale lidfederaties om in het weekend van 22/23 oktober 1983 in vele steden van de wereld massale acties van de vredesbewegingen te organiseren. Dit werd een overweldigend succes. Grote demonstraties vonden plaats in Brussel (400.000 deelnemers), Helsinki, Londen (300.000), Madrid (200.000), Parijs (150.000), Rome (500.000), Stockholm (80.000) en Wenen (80.000). Zelfs in de VS vonden demonstraties en andere acties plaats in 150 steden, en in Canada waren er dat weekend rally’s in 50 steden, waaronder Ottawa en Toronto.
Een zwaartepunt van de acties lag in West-Duitsland en West-Berlijn. Hier demonstreerden meer dan 1,5 miljoen mensen voor vrede – 500.000 in Bonn, 400.000 in Hamburg, 300.000 in Stuttgart, 150.000 in West-Berlijn en meer dan 200.000 als deelnemers aan een 108 km lange menselijke ketting van Stuttgart naar Neu-Ulm.
De “Assemblee voor Vrede” in Bonn werd niet alleen bijgewoond door talrijke internationale gasten die groeten brachten van de andere vredesacties. De SPD voorzitter Willy Brandt, de vertegenwoordigster van GREENS Petra Kelly, Ilse Brusis als vertegenwoordigster van de vakbonden en de Nobelprijswinnaar voor literatuur Heinrich Böll spraken er. Een emotioneel hoogtepunt was de toespraak van de antifasciste Etty Gingold, die in haar eentje 11.000 handtekeningen had verzameld voor het “Krefeld Appeal”. Ze benadrukte dat de overlevende verzetsstrijders in 1945 gezworen hadden alles te doen om ervoor te zorgen dat er nooit meer oorlog zou uitbreken vanaf Duitse bodem.
Krantenberichten in die tijd benadrukten de enorme sociale breedte van de demonstraties. Onder de organisatoren bevonden zich regionale actiecomités, partijen, vakbonden, kerken, jeugd- en vrouwenverenigingen. Communisten, sociaaldemocraten en leden van burgerlijke partijen, christenen en ongelovigen, mensen uit verschillende lagen van de bevolking namen samen deel.
Deze massale protesten konden de goedkeuring van de nationale parlementen en de NAVO als geheel niet verhinderen. De protesten hadden echter het effect op langere termijn dat, na intensieve onderhandelingen tussen de VS en de USSR, het INF-verdrag op 1 juni 1988 van kracht werd, wat kan worden omschreven als het begin van nucleaire ontwapening (met een verbod op productie en vernietiging van bestaand wapenpotentieel) in de laatste fase van de Koude Oorlog. Het is een teken van de spanning tussen de grootmachten dat de VS deze overeenkomst een paar jaar geleden heeft opgezegd. In feite is het INF-verdrag sinds augustus 2019 geschiedenis.
Tegenover het dreigende gevaar van een 3e wereldoorlog is zo’n politiek brede vredesbeweging meer dan ooit nodig. Hiervoor werkt de FIR met haar aangesloten federaties actief.
40 years ago: Worldwide actions for arms limitation
Together with other federations, in particular the World Veterans Federation (FMAC/ WVF), the FIR had brought on the way in the “world meeting of former war participants for disarmament” (1979) an “appeal of Rome” for a nuclear disarmament and elimination of the war danger, which found million-fold spreading. Social initiatives also emerged at the national level, with the “Krefeld Appeal” of November 1980 being of great significance in West Germany. Under the catchy slogan: “Nuclear war threatens us all – no nuclear missiles in Europe!” more than four million people signed this appeal. Parallel to this, there were already large peace actions in Bonn and other major cities in the early 1980s, but creative mass protest also developed in the Netherlands.
When the decisive political votes in the national parliaments and NATO came up in the fall of 1983, the voice of the peace movement was to be heard once again in a powerful way. One agreed upon over the world peace council and in agreement with the FIR and its connections to the national member federations to organize on weekend 22/23 October 1983 in many cities of the world mass actions of the peace movements. This became an overwhelming success. Large demonstrations took place in Brussels (400,000 participants), Helsinki, London (300,000), Madrid (200,000), Paris (150,000), Rome (500,000), Stockholm (80,000) and Vienna (80,000). Even in the U.S., demonstrations and other actions took place in 150 cities, and in Canada there were rallies in 50 cities that weekend, including Ottawa and Toronto.
One focus of the actions was in West Germany and West Berlin. More than 1.5 million people demonstrated for peace here – 500,000 in Bonn, 400,000 in Hamburg, 300,000 in Stuttgart, 150,000 in West Berlin, and more than 200,000 as participants in a 108 km human chain from Stuttgart to Neu-Ulm.
The “Assembly for Peace” in Bonn was not only attended by numerous international guests who brought greetings from the other peace actions. The SPD chairman Willy Brandt, the representative of the GREENS Petra Kelly, Ilse Brusis as representative of the trade unions and the Nobel Prize winner for literature Heinrich Böll spoke there. An emotional highlight was the speech of the anti-fascist Etty Gingold, who alone had collected 11,000 signatures for the “Krefeld Appeal”. She emphasized that the surviving resistance fighters had sworn in 1945 to do everything to ensure that war would never again start from German soil.
Newspaper reports at the time emphasized the enormous social breadth of the demonstrations. The organizers included regional action committees, parties, trade unions, churches, youth and women’s associations. Communists, social democrats and members of bourgeois parties, Christians and non-believers, people from different strata of the population participated together.
These mass protests did not prevent the approval of national parliaments and NATO as a whole. However, the protests had the longer-term effect that, after intensive negotiations between the USA and the USSR, the INF Treaty came into force on June 1, 1988, which can be described as the beginning of nuclear disarmament (with a ban on production and destruction of existing weapons potentials) in the final phase of the Cold War. It is a sign of the tension between the great powers that a few years ago the USA terminated this agreement. In fact, the INF Treaty has been history since August 2019.
Facing the threatening danger of a 3rd world war such a politically broad peace movement is more necessary than ever. For this the FIR with its member federations works active.