Skip to main content

100 jaar “Mars op Rome” – fascistische weg naar de macht in Italië


Toen enkele weken geleden in Italië de rechtse alliantie de parlements- en senaatsverkiezingen won, sprak de voorzitter van de partijdige ANPI over het “sarcasme van de geschiedenis”. Inderdaad, men herinnert zich de uitspraak van Karl Marx, grote dingen herhalen zich, de ene keer als tragedie, de andere keer als farce.

(English below)
Honderd jaar geleden, eind oktober 1922, toen Benito Mussolini aan de macht kwam, begon een tragedie voor de Italiaanse samenleving. Reeds de opmars van de fascistische beweging in de “Biennio Nero” van 1921/1922 ging gepaard met toenemend fascistisch geweld. Mussolini had zich eind 1921 opgeworpen als “Duce” in de leiderskring van de fascistische beweging en had de lokale Squadren en Fasci di Combattimento tot een partij gevormd.
Een functie van de gewelddadige formatie van de “Zwarthemden” was het massaal bestrijden, in het belang van de ondernemers en landeigenaren, van de revolutionaire en sociale beweging die streed voor een socialistische transformatie van het land door middel van fabrieks- en landbezettingen. Niet de Italiaanse staat, maar de fascistische krachten zorgden voor de kapitalistische eigendoms- en machtsverhoudingen. Al snel stelden de fascisten de kwestie van de politieke macht aan de orde en eisten zij nieuwe parlementsverkiezingen. Als hun eis niet werd ingewilligd, wilden ze dat afdwingen met een “mars op Rome”.

Op 1-2 oktober 1922 demonstreerden de fascisten tegen de Duitse bevolkingsgroep met een “mars op Bolzano”, zoals zij de opmars voor ogen hadden. Zij ondervonden dat de veiligheidstroepen van de Italiaanse staat deze activiteit niet tegenhielden, het staatsapparaat leek aan hun kant te staan. Eind oktober 1922 kondigde Mussolini vervolgens een “mars op Rome” aan om zo nodig met geweld de Italiaanse regering over te nemen. Sporadisch werden lokale besturen (prefecturen en politiebureaus), vervoersknooppunten en kazernes bezet. Enkele tienduizenden aanhangers van Mussolini verzamelden zich voor de poorten van Rome. De fascistische propaganda sprak van 70.000; waarschijnlijk ging het om 40.000 tot 50.000 man.
Veelzeggend was de reactie van de Italiaanse elite. Premier Luigi Facta aarzelde lang om de noodtoestand af te kondigen, waardoor het leger tegen de fascisten ingezet had kunnen worden. Uiteindelijk weigerde koning Vittorio Emanuele III zijn toestemming, omdat vertegenwoordigers van het leger en rechtse liberalen en nationalisten in het Italiaanse parlement de kant van Mussolini hadden gekozen. Luigi Facta trad af. Voormalig premier Salandra haalde de koning over om Mussolini als nieuwe premier te benoemen. Op 30 oktober 1922 benoemde de koning hem tot regeringsleider. Nu pas trokken de fascistische formaties naar Rome, waar op 31 oktober 1922 een parade werd gehouden. Daarna waren er, net als in de dagen daarvoor, overvallen op socialistische en communistische persbureaus en gewelddaden tegen hun aanhangers.
De weg van de fascisten naar de macht in Italië in de herfst van 1922 was dus allesbehalve een “revolutionaire” actie, zoals die vandaag de dag nog steeds wordt gepropageerd met de verheerlijking als de “Mars op Rome” in fascistische zelfpromotie. Het voorbeeld van Italië toont duidelijk de functie van het fascisme bij het verwerven van politieke macht.

Tegelijkertijd was de opmars van de fascistische Zwarthemden ook het begin van een niet-partijgebonden antifascistische beweging, de “Arditi del Populi”, die zich organiseerde als massale zelfbescherming over ideologische grenzen heen.
Als de herhaling van de geschiedenis met de regering van fascistisch rechts in Italië met het kabinet van Giorgia Meloni iets kan bereiken, dan is het wel de versterkte vereniging van alle antifascistische krachten in Italië in een “nieuw antifascisme”. Dit is gericht tegen neofascisme en de ideeën van uitsluiting, racisme en nationalisme en voor een politieke, culturele en juridische strijd die in een “sociale richting” gaat, zoals ANPI benadrukte. In deze strijd zullen de FIR en haar aangesloten federaties de Italiaanse antifascisten en de maatschappelijke krachten steunen.

Op 27 oktober 2022, om 17 uur, organiseert ANPI een historisch-politiek online evenement “March – never again!”.
Men kan dit evenement volgen op ANPI Facebook-site.

100 years “March on Rome” – fascist way to power in Italy

When a few weeks ago in Italy the right-wing alliance won the parliamentary and senatorial elections, the president of the partisan ANPI spoke of the “sarcasm of history”. Indeed, one is reminded of Karl Marx’s saying, great things repeat themselves, one time as tragedy, the other time as farce.
One hundred years ago, at the end of October 1922, when Benito Mussolini came to power, a tragedy began for Italian society. Already the advance of the fascist movement in the “Biennio Nero” of 1921/1922 was associated with increasing fascist violence. Mussolini had asserted himself as “Duce” in the leadership circle of the fascist movement at the end of 1921 and had formed the local Squadren and Fasci di Combattimento into a party.One function of the violent formation of the “Blackshirts” was to massively fight, in the interests of the entrepreneurs and landowners, the revolutionary and social movement that was fighting for a socialist transformation of the country through factory and land occupations. It was not the Italian state but the fascist forces that ensured capitalist property and power relations. Soon the fascists raised the question of political power and demanded new parliamentary elections. If their demand was not met, they intended to enforce it with a “March on Rome.”

On October 1-2, 1922, the fascists demonstrated against the German ethnic group with a “March on Bolzano”, as they envisioned the advance. They experienced that the security forces of the Italian state did not stop this activity, the state apparatus seemed to be on their side. At the end of October 1922, Mussolini then announced a “march on Rome” to take over the Italian government by force if necessary. Sporadically, local administrations (prefectures and police stations), transportation hubs, and barracks were occupied. Several tens of thousands of Mussolini’s supporters gathered at the gates of Rome. Fascist propaganda spoke of 70,000; it was probably between 40,000 and 50,000 men.
Significant was the reaction of the Italian elite. Prime Minister Luigi Facta hesitated for a long time to declare a state of emergency that could have used the army against the fascists. Finally, King Vittorio Emanuele III refused to give his consent, because representatives of the military, as well as right-wing liberals and nationalists in the Italian Parliament, had sided with Mussolini. Luigi Facta resigned. Former Prime Minister Salandra persuaded the king to appoint Mussolini as the new prime minister. On October 30, 1922, the king appointed him head of government. Only now did the fascist formations march to Rome, where a parade was held on October 31, 1922. Afterwards, as in the days before, there were raids on socialist and communist press offices and acts of violence against their supporters.
The fascists’ way to power in Italy in the fall of 1922 was thus anything but a “revolutionary” action, as it is still propagated today with the glorification as the “March on Rome” in fascist self-promotion. The example of Italy clearly shows the function of fascism in securing political power.

At the same time, the advance of the fascist Black Shirts was also the beginning of a non-party anti-fascist movement, the “Arditi del Populi,” which organized itself as mass self-protection across ideological boundaries.
If the repetition of history with the government of the fascist right in Italy with the cabinet of Giorgia Meloni can achieve anything, then the intensified uniting of all anti-fascist forces in Italy in a “new anti-fascism”. This is oriented against neo-fascism and the ideas of exclusion, racism and nationalism and for a political, cultural and legal struggle that goes in a “social direction”, as ANPI underlined. In this struggle, FIR and its member federations will support the Italian anti-fascists and the civil society forces.

 
October 27, 2022, at 5 pm, ANPI organize an historic-political online event “March – never again!”. One can follow this event on ANPI Facebook-side.